Κυδωνίτσα

«Ξέρει και ο κυρ-γάιδαρος, τι είναι το κυδωνάτο;»

Η παραπάνω παροιμία χρησιμοποιείται για αυτούς που δεν εκτιμούν τα καλά και ωραία πράγματα. Όμως η βασική αιτία που δεν τα εκτιμούν, δεν είναι η κακογουστιά αλλά η άγνοια. Δηλαδή η αναφορά στο συμπαθές τετράποδο δεν γίνεται από εμπάθεια αλλά από την ανάγκη να καταδειχθεί η έλλειψη γνώσης, που τυραννά το άμοιρο θηλαστικό και που δεν του επιτρέπει να απολαύσει το κυδωνάτο.

Στη λαϊκή μας παράδοση οι παροιμίες αποτελούν την πιο κλασική διάχυση της γνώσης ανά τις γενεές. Στηρίζονται σε βιώματα και εμπειρίες τις οποίες μεταφέρουν, πάντα με τρόπο γλαφυρό αλλά και λακωνικό. Μιλώντας για Λακωνία, ποια καλύτερη αφορμή για να μιλήσει κανείς για την Κυδωνίτσα; Την ποικιλία που τα τελευταία χρόνια έχει μπει για τα καλά στο οινικό λεξιλόγιο τόσο των οινόφιλων όσο και των επαγγελματιών.

Καταγωγή

Η Κυδωνίτσα αποτελεί μια ποικιλία που «ανακαλύφθηκε» τα τελευταία 15 χρόνια, στο νοτιοανατολικό άκρο της Λακωνίας και από εκεί έχει ξεκινήσει την εξάπλωση της σε όλη την Ελλάδα. Σχετικά με την καταγωγή της δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες και οι περισσότερες εικασίες γίνονται βάσει του ονόματος της. Έτσι κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι το όνομα της ποικιλίας είναι αυτό που δείχνει την καταγωγή της, με πιθανές την περιοχή Κυδωνιών στα Χανιά ή την πόλη Κυδωνιές στη Μικρά Ασία.

Άλλοι θεωρούν ότι το όνομα δεν σχετίζεται με την καταγωγή της ποικιλίας αλλά αντιθέτως με το χρώμα και την υφή που έχουν οι ώριμες ρώγες του σταφυλιού της, οι οποίες θυμίζουν αυτά του κυδωνιού. Μπορεί να είναι και τυχαίο αλλά στα αρχαία Ελληνικά Κυδωνιάω σημαίνει ἐξογκοῦμαι σαν κυδώνι. Τέλος, δεν υπάρχει οινοποιός ή οινολόγος που να μην ορκίζεται ότι όταν ζυμώνει ο μούστος της ποικιλίας δεν υπάρχει διάχυτο στο οινοποιείο το άρωμα του κυδωνιού. Ακόμα και αυτοί οι λίγοι που δεν θα ορκιστούν, δεν είναι σίγουροι ότι το άρωμα αυτό δεν θα βγει στην φιάλη μετά από μερικούς μήνες.

Η ιδιαίτερη αυτή περίπτωση του αρώματος κάνει την Κυδωνίτσα ίσως τη μοναδική ελληνική ποικιλία σταφυλιού, που μπορεί να περηφανεύεται ότι πήρε το όνομα της από το άρωμα της.

Από το αμπέλι στο ποτήρι μας

Η Κυδωνίτσα είναι μια ποικιλία αμπέλου που δεν ξεχωρίζει για τη ζωηρότητα της αλλά χάρη στη χοντρή της φλούδα δείχνει αξιοθαύμαστη αντοχή στον καύσωνα, για να φτάσει να τρυγηθεί το Σεπτέμβρη. Σε πολύ ζεστές χρονιές το χρώμα της φλούδας της μπορεί να γίνει πορτοκαλοκίτρινο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ποικιλία δεν αντέχει και στη ξηρασία. Μπορεί οι πρώτοι αμπελώνες που φυτεύτηκαν στις αρχές του 1990 να ήταν ξερικοί και να έμοιαζε το όλο εγχείρημα με τυφλό ποντάρισμα στη ρουλέτα αλλά η Κυδωνίτσα είχε άλλη άποψη.

Στο οινοποιείο η Κυδωνίτσα ακολουθεί συνήθως τα πρωτόκολλα οινοποίησης των υπόλοιπων λευκών αρωματικών ποικιλιών. Πολλοί οινολόγοι έχουν μπει στον πειρασμό και δοκιμάζουν τη συνάφεια που μπορεί να έχουν τα λευκά κρασιά της ποικιλίας με την ωρίμαση σε δρύινα βαρέλια, προσπαθώντας να δώσουν έξτρα όγκο σε αυτά αλλά και περισσότερο γευστικό και αρωματικό πλούτο. Βέβαια υπάρχουν και οι πιο τολμηροί που επιχειρούν να φτάσουν στα άκρα, δοκιμάζοντας τις δυνατότητες της ποικιλίας να παράξει κρασιά στα οποία τα στέμφυλα έχουν παραμείνει σε επαφή με το μούστο, δηλαδή Πορτοκαλί κρασιά.

Στο ποτήρι, τα λευκά κρασιά της ποικιλίας έχουν δείξει σήμερα, 25 χρόνια μετά την πρώτη εμφιάλωση, ότι μπορούν να δώσουν ένα μεγάλο εύρος διαφορετικών στιλ και εκφράσεων. Η πιο κυρίαρχη έκφραση κρασιών Κυδωνίτσας είναι τα ελαφριά λευκά με έντονα φρουτώδη αρώματα και την υπέροχα δροσιστική της αίσθηση. Σε πιο βόρεια κλίματα της Πελοποννήσου, η ποικιλία διατηρεί πιο έντονο το νεύρο της και ο φρουτώδης χαρακτήρας της εκφράζεται λίγο πιο άγουρος αλλά όχι λιγότερο απολαυστικός. Στις πιο ξερικές περιοχές τα κρασιά έχουν πιο πλούσιο όγκο και πιο έντονα βοτανικό χαρακτήρα, με τον τελευταίο να αποτελεί και ένα από τα χαρακτηριστικά αρώματα της ποικιλίας, όταν αυτή παλαιώνει για λίγο καιρό στη φιάλη.

Για όποιον αναζητά ένα ελαφρύ κρασί για να συνοδεύσει τις σαλάτες του ή τα πιάτα με θαλασσινά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η Κυδωνίτσα αποτελεί την πιο ασφαλή out of the box επιλογή. Αγαπάει τα ελληνικά και ιταλικά αλμυρά τυριά, μα πιο πολύ την αγαπάνε τα τηγανητά λαχανικά και τα παραδοσιακά μας λαδερά πιάτα.

Επιστρέφοντας στον γάιδαρο της αρχικής παροιμίας μετά από 25 χρόνια διακριτής οινικής παρουσίας της ποικιλίας, πλέον το φιλικό τετράποδο μάλλον θα κοντεύει να τελειώσει τη διδακτορική του διατριβή. Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι η Κυδωνίτσα ήταν η οινική απάντηση της Πελοποννήσου, στην επιτυχία της Μαλαγουζιάς. Πολύ πιθανό, αλλά από την άλλη οι δυνατότητες της ποικιλίας δείχνουν ότι η Κυδωνίτσα δεν ήρθε στο προσκήνιο για να γίνει μια ποικιλία που θα πιθηκίζει κάποιαν άλλη. Αντιθέτως, δείχνει ότι ήρθε για να ταρακουνήσει για τα καλά τα οινικά ύδατα διαμορφώνοντας το δικό της διακριτό και ξεχωριστό στίγμα.

Κώστας Προβατάς

Dip Wset